Tuesday, May 5, 2015

Thu Chawhchawrawi

Kan C.U Titi Editor ten tun tum Issue a thuziak tur hian karhmasa lam daih tawh khan min sawm a, mahse, keimah ah hian thu han ziah mai tur avang em em si a ni. A thupui ber tur vuah tur pawh ka hre lo a, ti hian ‘Chawhchawrawi’ ka vuah ta ngawt a, a rem rem kan vawmkhawm dawn a ni. 

Chawhchawrawi thawhkhatna: Tun academic session chhung atana C.U Titi chhuak hnuhnungber tur a nih avang hian a no zawng a ngaihtuah chuan a lunglenthlak nghal em em bawk.  Kha leh chen he campus ah hian kan lo awmho a, kan dam ang a, kan zirlai te kan zawh chuan kan darh sung tawh mai dawn a ni. Achang chuan kan infiam bawrh bawrh a, a chang leh kan han inkhak zauh chang te pawh a awm. Thil tha zawk nia kan hriat te kan inhrilh tlang a, a chang leh kan lunglenna lam thu te pawh kan inhrilh tlang thin a nih hi. Nakin a lo ni ang a, kan inhmuh leh meuh chuan “Enge I tih tak?”, “Khawnge I awm tak?”, “I la nei bik lo a mi?” te pawh kan inzawt fo in a rinawm. He kan awmho chhung a kan nun nuam tak a hi engtikni ah emaw chuan kan la hrechhuak fo ang a, chung hunah chuan “Nunhlui ngaihawm” tih a lo ni tawh ang.

Chawhchawrawi thawhhnihna:  Hmanni lawk khan Mizoram hmar lamah MLA leh police te chu helpawl ten lo lambun in nunna hial an la a, social networking site leh internet site hrang hrang ah te ngaihdan hrang hrang hmuhtur a tam phah hle. Kha thil thleng kha a demawm tak zet a ni. Engvang in nge hetiang thil hi a thlen leh mai thin tih rilru ah a lo awm ve thin. Nita ber a lang chu kan tun dinhmun a kan lungawiloh vang hi a chhan bulpui ber te zing a mi a ni ngei ang. Kan ram sorkar inrelbawl dan te ngun tak a chhut hian UT/State kan nih tirh ata tawh hmasawnna hi rampum ah a kal  ruallo deuh thin a ni. Mizoram bik thlir hian ramri hnaih leh hmun kilkhawr lamah zel lungawilohna  a tam a, sorkar in hma a lakna pawh duh thu asam lo zawk zel ti ila kan sawi sual lo mai thei. Heng lai a kan awmna ramah pawh Naxalite te an awm ang hian, kan ramlamah pawh mi thenkhat chuan lungawilohna lantir nan silai nen hma an la mek a nih hi. Hman atang tawh khan ram pumah rualkhai takin sorkar hian hmasawnna hi kalpui ni sela chuan heng em em a thleng lo mai thei a ni. Keini ho pawh hi heti zat awm ve ta chu engtikni ah emaw chuan sorkar hna sang leh ram rorelna khawl kaihruaitu ah te pawh kan la awm ve mai thei. Rualkhai taka hmasawnna kalpui a nih chuan ram mipui te zingah a ram laili leh ram hla zawk ah pawh vui leh vaina awm te hi ngaihpawimawh a tul tih kan hriat reng a tha fo awm e.

Chawhchawrawi thawhthumna: Mizo hnahthlak te hi hnam/chi peng hrang hrang kan ni a, mahni chi peng leh hnam bil thil te humhalh leh chhawmnun zel hi kan tih tur theuh a ni. Mahse, kan intih bil lutuk tumna lamah hian midang te nen a kan chen hona ah hian ser leh hlet a siam ve thei fo mai.  Kan ramah hian tu tan pawh ngaihtuah na a kan chhut tel fo thin tur chu mahni chauh in kan cheng lo a, midang te nen kan cheng ho a ni tih hi a ni. A saptawng takin “Plural society” ah kan cheng a, khawvel a awm chhung hi chuan hei hi a tawp dawn lo a ni. Chutiang a nih si chuan, a tam zawkin a tlem zawk te chhawmdawl a ngaihsak te, a tlem zawkin a tam zawk te lakah pawh tharum hmang lo leh a inti bing zawng a hmala lo a inbiakremna dawhkan hmang a lungawilohna sawi chhuah te hi chindan ah nei thin zel ila, kan ram ah hian remna leh muanna hi a awm chho thei zelin a rinawm.

Chawhchawrawi thawhlina:  He kan chawhchawrawi hi lehkhabu lar tak Amartya Sen ziah ‘Identity and Violence (The Illusion of Destiny)’ chapter hnihna tawp lama a ziah lan Rabindranath Tagore a thawnthu ziah ‘Gora’ chungchang hian khar dawn ila.  Gora chu mi rothap leh duhfir tak Hindu sakhaw kulmuk tak a kalpui duh mi a ni. Amah hrechiang apiang in a duhfir zia leh Hindu sakhaw khermai tak ang thlap a thil kalpui duh mi a nih zia an sawi huai huai thin a ni. Mahse, nikhat chu Gora chu a nu in a nihna tak tak a hrilh ta a, amah chu Hindu nu leh pa kara a lo piang nilo in Irish nupa in an thihsan avanga an enkawl seilen tak a nih thu a hrilh a. A thil hriat chuan a rilru ah nasa takin a nghawng a, a nihna takah chuan ramdang mi ni tur mahse a nu leh pa boral san a nih avanga India a seilian amah enkawltu nu leh pa te Hindu annih avanga chauh a Hindu lo ni tih a inhrechhuak ta a ni. Hindu identity vawnhim tum a nasa tak a beih thin chu a ngaihtuah nawn ta tlut tlut a,  atawpah chuan Hindu te tan chauh hmalak a tumna thin chu tihian a ngaihtuah ta a.  Khawvel ah hian Hindu ang chauh nilo in “mihring pakhat” chauh zawk a ni a, Hindu tan chauh nilo sakhaw dang betu zawng zawng tan pawh thil tha tih chu a tih tur niin a hrethiam ta a ni. Chutiang deuh chuan he ‘plural society’ ah hian midang te nen a chen hona kawngah mahni chauh a khawsa lo a midang te pawh kan va hriatthiam zel chuan kan buaina tam tak hi chu a sutkian theih in a rinawm.

(He thuziak hi Mizo Post Graduate Students' Union, University of Hyderabad kartin chanchinbu 'C.U TITI' a chhuah tur a ka ziak a ni.)


No comments:

Post a Comment

HRINGNUN ZIRLAI: HMEICHHE PAKHAT SA SEMCHHUAHNA HMUNA THAWK CHU

Ni khat chu hmeichhe pakhat sa semchhuahna hmuna thawk hi, a hna thawh tur a thawh zawh hnu chuan sa dahthatna/dahvawhna pindanah chuan va e...