Saturday, September 1, 2018

INDIA HNAM PUANZAR (NATIONAL FLAG) CHANCHIN



-  Lalzarzoa,
Faculty, Department of History,
Pachhunga University College

Hnam puanzar hian ‘zalenna’ a entir an ti thin a, India pawh hian Kumpinu (British) laka zalenna a hmuh rual rualin amah in hnam puanzar (national flag) hran a nei nghal a ni. India hnam puanzar hi a saptawngin ‘tricolour’ an ti a, a vaitawngin ‘tiranga’ tiin an sawi thin bawk.

Kumpinu leh India hruaitute hnuhma
India in Kumpinu laka zalenna a sual chhoh lai vel khan India Lal te (Princely state ho) chuan  hnam puanzar chi hrang hrang anmahni rorelna hmun zelah an nei hrang thliah thliah thin. India rampum huap a hnam puanzar chikhat hman tur a rawt chhuak hmasatute chu Birtish sawrkar hruaitute anni a, India chu an thuhnuaiah an awp ta tih entirnan hnam puanzar hran hman an rel a ni. He rawtna lo chhuah chhan chu kum 1857 a India sipai ten Kumpinu sawrkar laka zalenna an sual avang ni a sawi a ni. British in India hnam puanzar an hman hi a tirah chuan tuna United Kingdom hnam puanzar ang deuh hian a sir veilamah ‘Union Jack’ lem leh a lai sir dinglamah ‘Star of India’ lem chhung a British Lallukhum chhungkhung a duan a ni.

Kum zabi 20-na tir lam a Edward VII lal a rawn nih khan tlem a India mipui te ngaihzawn theih tur a hnam puanzar siamthat duhna a rawn awm tan a.  British mi Indian Civil Service officer William Coldstream phei chuan India ram mila hnam puanzar siamthat aduh avangin nasa takin sawrkar ah rawtna a thlen a ni. Ani bakah hian India zalenna sualtu hmasate zinga mi  Bal Gangadhar Tilak,  Aurobindo Ghosh leh Bankim Chandra Chattopadhya te pawn Hindu Pathian lem behchhan a hnam puanzar siam an rawt ve bawk a, mahse an rawtna te chu India Muslim ten an pawmpui loh avangin tih hlawhtlin a ni ta lo a ni.

Bengal ram hmun hnih a then (Partition of Bengal) a nih kum 1905 khan zalenna sualtu thenkhat ten  India hnam puanzar thar an rawn siamchhuak a. Chu chu rawng chi thum - a chungberah a hring, alaiah a eng, a hnuaiberah a sen a ni a, a laia rawng engah ‘Vande Mataram’ tih a inziak a ni. Chumi chuan rampumah hman hlawh lo mahse Indian National Congress annual session ah hman lailawk a ni. Hemi hnu hian mi hran hran in hnam puanzar tur an rawn duang chhuak mahse rampum mipui te lungawina zan tura hman tak erawh a awm thei ta chuang lo a ni. Kum 1909 khan Madras Presidency Governor tanglai Lord Ampthill chuan ‘The Times of London’ chanchinbuah India rampum huap zo khawp hnam puanzar a awm loh thu leh mak a tih hial zawk thu a ziak nghe nghe.

Kum 1920 November ah League of Nations a India palai ten hnam puanzar neih an duh thu an sawi chuan British sawrkar beng a verh hle a, hei hian nasa takin India pual a hnam puanzar thar duan na turah kawng a rawn hawng ta a ni. Kum 1921 April thlaah Mahatma Gandhi chuan ama chanchinbu ‘Young India’ ah  India in hnam puanzar neih a mamawh zia a ziak a, hnam puanzar lai takah lasaina khawl lem awm se tiin rawtna a siam ta a ni. Gandhi hian a lem lo duang turin tun hmalama hnam puanzar atana a enchhinna tur 30 lai rawn duang chhuak tu Pingali Venkayya a ruat ta a ni.

Mahatma Gandhi rawtna anga siam hnam puanzar chu April ni 23, 1923 a Nagpur a Congress mi leh sa ten Jallianwalla Bagh hmun a nunna chantate pual hriatrengna hun an hmanah tar a ni a. Kum 1923 July thla a All India Congress Committee meeting chuan hnam puanzar hmang tangkaia zalenna sual chu uar leh zual a kalpui nise tiin an rel a. Hei hian India zalenna sualtute leh mipui inkarah hnam puanzar pawimawh a rawn siam chhuak nasa ta hle a ni. Gandhi rawtna anga siam hnam puanzar (Swaraj flag) hi a tir chuan Congress hruaitute thenkhat leh Muslim hruaitu thenkhat ten an pawm lem lo a mahse a hnulamah chuan zalenna sualna atana mipui ti pumkhattu thil tangkai tak niin an hre chho ve ta zel a ni.

Kumpinu sawrkar in pawmpui lo
India zalenna sualtu ten nasa taka hnam puanzar thar an hman tak avang leh ram puma a lar chhoh tak avangin British sawrkar pawhin an en liam mai mai thei ta lo.  British parliament ah pawh India ram a hnam puanzar hman dan uluk takin ngaihtuah a ni ta a, thupek siamin India ram a roreltu leh sawrkar peng hnuai awm engpawh in Gandhi te rawn duanchhuah hnam puanzar chu an zar a nih chuan sawrkar atanga tanpuina an dawng zawng zawng tih tawp sak anni ang tiin.

British sawrkar in hnam puanzar thar (Swaraj flag) chu hman khap mahsela India mipui te erawh chuan uar leh zual in an hmang chho ta miah miah a ni. Kum 1931 ah hnam puanzar thar (Swaraj flag) chu Indian National Congress chuan a pawmpuiin zalenna sualna hmanraw pawimawh takah an hmang tangkai ta zel a ni.

India hruaituten duh an thlang
India in zalenna a hmuh hmaa mipui aiawh te rorelna sangber Constituent Assembly chuan zalenna hmuh huna hnam puanzar tur thlang tur adhoc committee an ruat a. Rajendra Prasad a kaihhruaina hnuiah member 5 - Maulana Abul Kalam Azad, Sarojini Naidu, C. Rajagopalachari, K. M. Munshi leh B. R. Ambedkar te ruat anni. Anni ho hian July ni 4, 1947 ah Indian National Congress in hnam puanzar atana an hman mek rawng chi thum (a serthlumrawng, a var leh a hring inpawlh) chu tlem siam danglam in, a laiah lasaina khawl aiah chakra dah a hnam puanzar atana hman an rawn rawt chhuak ta a ni. Lasaina aia Chakra hman hi a hma a lo duang chhuak tu Mahatma Gandhi chu atir lamah chuan a lawm vak lo niin sawi a ni nghe nghe.

India hnam puanzar thar tur committee in an rawn rawt chu July ni 22, 1947 ah Jawaharlal Nehru chuan Constituent Assembly ah a pawmpui turin a pu lut ta a ni. Assembly chuan lungawi takin an pawm ta, a thlaleh August ni 15-a India in British laka zalenna a hmuh hnuah pawh he hnam puanzar hi vawiin thlengin hman a la ni ta zel a ni.

Aduangtu ber hi!
A hma lama kan sawi tawh angin India hnam puanzar tuna kan hman tak ber hi, a rawng rawn rawt chhuak tu ber chu Mahatma Gandhi a tih loh theih loh a ni. Amaherawh chu ani chu a rawtna siamtu mai a ni a, a taka a lem rawn duang chhuaktu chu Pingali Venkayya a ni. Amah hi Machilipatnam, Andhra Pradesh a mi a ni a, zalenna sualtu zing ami niin an khua Machilipatnam ah hian lo nei a eizawng thin anih bakah zirna in te pawh a din a ni. India tan a rohlu tak hnuchhiahtu Pingali Venkayya hi The Hindu chanchinbu in a tarlan dan chuan a huntawp lamah erawh chuan mi khawngaihthlak ta a ni a, ei tur mumal nei lo in July ni 4, 1963 khan putar kum 87 mi niin rethei takin a boral ta a ni. Sebo hnua sekawng khar hawng an sawi ang deuhin kum 2009 leh 2011 khan amah hriatreng nan hian sawrkar in postage stamp a siam chhuak tlaikhawhnu leh a ni.

CM leh I-day hnam puanzar kaihhnawih
Kum 1974 hmalam zawng khan India Independence Day ah hian state Chief Minister ten hnam puanzar an pawt pharh ngai lo a, Governor ten Republic Day leh Independence Day ah te hnam puanzar an pawt pharh mai thin a ni. Chutiang kalphung chu duhlo in, hmanni lawk a boralta DMK hruaitu M.Karunanidhi khan Tamil Nadu Chief  Minister a nih vawi 2-na lai kum 1974 February thlaah khan chutih lai a Prime Minister Indira Gandhi hnenah, Chief Minister ten Independence day a hnam puanzar an pawt pharh ve ngai lo chu a lungawiloh thu a thlen a. A thu thlen atanga thla 5-naah sawrkar laipui chuan state tin tan a thuchhuah siamin Republic Day ah Governor ten hnam puanzar an pawt pharh ang a, Independence Day ah chuan Chief Minister ten an pawt pharh ve tawh thung ang tiin a hriattirna an pechhuak ta a ni. Vawiin thlengin chu kalphung chu India state tinah zawm a lo ni ta zel a ni.

(He thuziak hi Vanglaini chanchinbu 15 August 2018 chhuakah tihchhuah a ni.)

No comments:

Post a Comment

HRINGNUN ZIRLAI: HMEICHHE PAKHAT SA SEMCHHUAHNA HMUNA THAWK CHU

Ni khat chu hmeichhe pakhat sa semchhuahna hmuna thawk hi, a hna thawh tur a thawh zawh hnu chuan sa dahthatna/dahvawhna pindanah chuan va e...