Tuesday, August 6, 2024

BANGLADESH RAM BUAI CHUNGCHANG BELCHIANG DAWN ILA

Ziaktu: Dr. Lalzarzoa, Department of History, Gov’t. J Buana College

Nimin August 5, 2024 chawhnu dar 2:30 vel khan, kan ram thenawm Bangladesh Prime Minister Sheik Hasina chu a bang a, sipai thlawhtheihnain an ram a tlanchhiat san nghal. Nimin tlai dar 6 vel khan India sawrkar venhimna hnuaiah Gaziabad (Uttar Pradesh) a Hindan air base-ah a rawn tum lut a ni. Airport-ah hian Indian National Security Adviser Ajit Doval chuan a lo dawngsawng a, Bangladesh buaina chungchang darkar 1 vel an sawi dun hnuah Doval hian air base chhuahsanin India Cabinet Committee on a security meeting-ah report a va pe leh a ni. Sheik Hasina hi a laizawnnu Sheikh Rehan nen he thlawhtheihna hmang hian an rawn tlanchhia  ani.

Tunah hian India-ah an unau hian an la awm mek nia sawi a ni a, UK lamah chen phalna (polytical asylum) an dil mek  tih te, UK a nih loh pawhin Europe ram khawi emaw ber an la pan leh dawn nia sawi a ni bawk.  He thu ziah mek lai hian UK hian venhimna pein an rama luh tir a phal lutuk hmel loh nia sawi a awm mek bawk. India sawrkar venhimna hnuaiah hmun him zawkah thuhruk mek a ni tiin a sawi theih ang chu.

BANGLADESH BUAINA CHHAN HI

Bangladesh ram buaina chhan hi sawi tak tak dawn chuan a sei dawn lutuk a, a tlangpui chauh sawi dawn ta ila. Bangladesh thalai ten an rama civil service exam dan siamthat an ngiat a, a chhan pawh PM Sheik Hasina te pawl Awami League a tel tana hamthatna uchuak lutuk awm chu tih bo an ngiat a ni. Bangladesh zalenna sualtute thlah kal zel tan an rama sawrkar hna 30% hauhsak anni chu hnawk an ti a, hei hi Sheik Hasina hian siamthat duh lohvin ram zalenna sualtute tu leh fate kan duhsak loh chuan tunge duhsak tur dang awm chuang tiin a tang ve tlat sia, buaina hi a punlun ta zel a, mi 100 chuang fein nunna an chan phah a, hliam tuar pawh mi tam tak an awm phah ta hial a ni.

Tin, Sheik Hasina hian kum 15 chhung ro a rel tawh a, an ram mipuite hian sawkar a kaihhruainaah lungawilohna chi hrang hrang an nei tawh  a, hetih lai mek hian opposition party lam lahin an ram thalaite hmachhuanin sawrkar paihthlak theihna hun remchang an dap ve reng bawk a, thla liam ta atang tawh khan thalaite hian buaina an chawk chhuak tawh a, tunah hian an buaina hi rin aia nasain a rawn alh ta pup pui mai a nih hi. Nimin khan mi nuai chuang pungkhawmin an ram prime minister chenna in mipui thinrimin an luh chhuah a, bungrua leh thil dang pawh an khawih chhe hneh viau nia sawi a ni.

BUAINAAH HIAN MIDANG INRAWLH AN AWM EM?

News report hrang hranga a lan dan chuan Bangladesh buaina hi ramchhung mai bakah ram pawn lam atanga inrawlh an awm nual a ni hmel. Report thenkhatah chuan Pakistan intelligence pawl ISI ten buaina siamtu thalai te hi an thlawp tha viau niin an sawi a, chumi phenah chuan pawisa leh tuldang mamawh te pawh China sawrkarin a rawn ngaihtuah nasa bawk nia sawi bawk a ni. Buaina chawkchhuaktu bul pui ber Jamaat-e-Islami Bangladesh zirlai pawl  Islami Chhatra Shibir (ICS) te hian kum 2 kal ta atang tawh khan Bangladesh zirna in sang hrang hrangah Sheik Hasina sawrkar paihthla tur hian beihpui an lo thlak ru reng tawh nia sawi a ni bawk

Pakistan leh China te hian Sheik Hasina kaihhruai Awami League te kaihhruai sawrkar hi paihthlak an duh em em na chhan chu India nena inkungkaihna tha tak anneih vang hi a ni. Tin, Awami League te hi Muslim ram Bangladesh a awm ni mahse sakhaw tih bik neih duh lo anga hriat anni a, Muslim sakhawr zuitu tam tak chuan an thiangzau mah mah tiin an ei lo thin viau.

CHINA IN INDIA DANCHEP A TUMNA KAWNG A NI THEI EM?

China leh India hi ui leh kel thlunpawlh ang maia ramri buaia in bauh thei nghal mai tur khawpa in mil lem lo anni, China hian India ram thenawm sawrka ho hi thianthaah a siam deuh vek tawh a, Burma, Pakisatan, Nepal, Sri Lanka leh Maldives thlengin thianthaa siam tumin sipai chakna leh sum leh pai thlengin tanpuina a pe nasa hlawm a,  heng ram te nen hian tha takin tunah hian an thawk ho mek reng a ni. Tunah Bangladesh pawh hi China tana hmun hima siam leh tumin buaina phenah hi nasa takin a inrawlh tiin India media te chuan an sawi.

Chutiang a nih zel chuan India leh China inkarah buaina lian tham lo awm ta se, China chuan ram thenawm a thiantha te atang chuan chhak leh thlang, chhim leh hmar atangin India ram hi a rawn bitum thei mai tawh dan ni te pawn a rin theih ta zel a ni.

TUN DINHMUN CHANCHIN TAWI

Vawiin khan PM bangta Sheik Hasina rawn phurtu Bangladesh sawrkar thlawtheihna C-130J chuan India atangin a rawn zuitu sipai 7 te nen Bangladesh an pan leh ta a, PM bangta Sheik Hasina erawh a awmna chin sawi a awm lo a, India venhimna hnuiah hmun him zawkah thuhruk a la ni mek a ni.

Nimin chawhnu lama Sheik Hasina a ban tak hnu hian, an ram Sipai hotulu General Waker-uz-Zaman chuan sawkar lailawk sipai te kuta a awm thu leh sawrkar thar din dan tur an ngaihtuah mek thu a sawi. Thu thar berah chuan rorel lai Awami League te chu he sawrkar thar tur an ngaihtuah mekah hian sawm anni ve lo.

Bangladesh President Mohammed Shahabuddin chuan an ram prime minister hlui tan ina tang mek Khaleda Zia chu chhuah zalen turin thupek a chhuah nghal a, tin, vawiinah Bangladesh parliament chu thiah a nih thu a puang bawk.

BUAINA CHHUMIN A THLAWH KAN THEIH LOH BANGLADESH HI

Bangladesh ram hi East Pakistan tih a ni thin a, an ram hian kum 1971 khan India sipaite puihnain Pakistan atangin zalenna an sual chhuak a, (MNF ten zalenna an sual laia East Pakistan atanga Arakan an panna chhan kha) chuta an hruaitu ber Sheik Mujibur Rahman fanu chu tuna Prime minister bangta Sheik Hasina hi a ni a, nimin khan buaina chawkchhuaktu ten Mujibur Rahman a lim kawtthler lun laia awm te an suasama, an tichhi a ni. Tunhma lama Mizo pa ho radio-a chanchinthar ngaithla peih deuh te chuan Mujibur-a hi chu an la sawi thei fur awm e.

Bangladesh -ah hian kum 1975 August 15 khan buaina an tawk a, mipui thinrimin an ram prime minister hmasaber Sheik Mujibur Rahman leh a nupui bakah an fapa pathum te chu thah annia, sawrkar mumal lo takin a awm chho a, Khondaker Mostaq Ahmad a kaihhruai sawrkar din a ni a, chupa pawh chu chumi kum November thlaah sipaiten an paihthla leh a, an ram sipai hotu Khaled Mosharraf an thuneihna a rawn chang a, ani pawh chu reilo teah thah a ni ve leh a ni. General Ziaur Rahman an thuneihna a rawn chang leh a, a ni pawh May 30, 1981 ah thah a ni ve leh a ni.

An ram vice president Abdus Sattar chuan sipai lal eneral Hussain Muhammad Ershad thlawpnain sawrkar a kaihruai chhova, chumi kum vekah chuan General Ershad chuan paihthla lehin martial law a puang a, sipai ten sawrkar an kaihhruai a, kum 1983 May thla atangin General Ershad chuan sawrkar hotuber a nih thu a puang ve leh ta a ni. Hetih lai vel hi Mizoram mipui ten black and white TV a Bangladesh channel kan thin lai a, an ram hruaitu ber kan hmuh ve fo thin kha amah Ershad-a hi a ni e. Ani pawh chu December 6, 1990 khan a bang a, eiruk thubuaiah man nghal a ni.

A tawi zawngin sawi ila, 1991-ah an ram inthlanpuiah Bangladesh Nationalist Party ten sawrkarna changin Khaleda Zia chu prime minister a rawn ni a, an rama hmeichhe prime minister a ni ta a ni. 1996 ah Sheik Hasina pawl ten sawkar thar an siam ve leh a, hmeichhe prime minister pahnihna a rawn ni ve leh. Kum 2007 khan Bangladesh-ah hian President Iajuddin Ahmed chuan emegency puangin potiical party tumah sawrkar kaihhruai a phal lo a, an ram prime minister hlui pahnih Khaleda leh Sheik Hasina te chu lung inah a khung  ve ve a ni. Anni pahnih hi kum 2008 khan chhuah zalen anni ve leh a, chumi hnu chuan Sheik Hasina hi prime minister a la ni ta char char a, tun buaina hi a tawng ta a ni.

Mak ve deuh thil pakhat chu Muslim ram, hmeichhia te dinhmun hnuai taka dah thin sakhaw zuitu te ram Bangladesh te Pakistan-ah te hian hmeichhia prime minister an nei thin hi a ni. A Muslim zia lo ve riau hian a hriat thin e.

A sei ta hle mai, he ti chung pawh hian kimchang taka sawi dawn chuan sawi hmaih a la tam khawp mai. Bangladesh buaina tawh mek chungchangah hian, kan Mizoram sawrkar pawh hian dan lova raltlan rawn lut an awm mai loh nan, ramri te ngaihven a uluk taka ngaihtuahna sen a tha khawp ang.





-

No comments:

Post a Comment

INDOPUI 2-NA LEH INDIA ZALENNA INLAICHIN DAN

Ziaktu: Dr. Lalzarzoa, Department of History, Gov’t. J Buana College, Lunglei Mizo tena Indopui 2-na tia kan sawi thin ‘World War II’ khan I...